ارز دیجیتال واژهای قدیمی است که به ارزهایی که در بستر رایانهها ایجاد میشوند، اطلاق میشود. استفاده از این واژه با پیدایش بیت کوین رشد چشمگیری پیدا کرد و امروزه کمتر کسی را میتوان پیدا کرد که در مورد این واژه چیزی نشنیده باشد. بسیاری از کاربران به دنبال خرید و سرمایهگذاری بر روی ارزهای دیجیتال و کسب سود از آنها هستند اما لازمه این کار، آشنایی با مفهوم این واژه و سایر مفاهیم مرتبط با آن است. در این مقاله سوال ارز دیجیتال چیست را به زبان ساده آموزش میدهیم و در کنار آن به بررسی کاربردهای آن، تفاوتهای آن با ارزهای فیات موجود، انواع ارز دیجیتال، تکنولوژیهای استفاده شده و نحوه خرید و فروش آنها میپردازیم.
همانطور که از نامگذاری آن پیداست، «ارز دیجیتال» (Digital Currency) به ارزی گفته میشود که در فضای الکترونیک و دیجیتال تولید و استفاده میشود. ارزهای دیجیتال مشابه پولهای معمولی مانند «دلار» و «یورو» که با نام ارز فیات شناخته میشوند هستند و برای خرید و فروش کالاها و خدمات استفاده میشوند. تفاوت اصلی آنها در بستر ایجاد آنها است. ارزهای دیجیتال با توجه به اینکه به صورت الکترونیکی موجود هستند، قابلیت انتقال سریع از هر نقطه دنیا به نقطه دیگر را دارند.
پپیدایش ارزهای دیجیتال به قبل از پیدایش «بیت کوین» در سال 2009 برمیگردد. در واقع حسابهای بانکی معمولی که به سرورهای بانکهای مرکزی وصل هستند و کاربران تنها با استفاده از کارتهای بانکی و اطلاعات مربوط به آن میتوانند به خرید وفروش کالاها و خدمات بپردازند نیز ارز دیجیتال محسوب میشوند. رمز ارزهایی مانند «بیت کوین» و «اتریوم» نوع خاصی از ارزهای دیجیتال هستند که به دلیل تکنولوژیهای استفاده شده در آنها، قابلیت ایجاد یک سیستم مالی بدون حضور واسطههایی نظیر بانکها را دارند. در ادامه و پس از پاسخ به سوال ویژگیهای ارز دیجیتال چیست به بررسی انواع ارز دیجیتال خواهیم پرداخت.
ارز دیجیتال همانند ارز فیات در کاربردهای مختلف روزمره استفاده میشود اما برخلاف پول که به صورت کاغذی یا سکههای فلزی در اختیار عموم مردم است، به صورت الکترونیکی و در بستر دیجیتال در حساب افراد قرار دارد. تفاوتهای عمدهای بین این دو نوع وسیله مبادله وجود دارد که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره میکنیم.
با توجه به گسترش استفاده از ارزهای دیجیتال غیر متمرکز، بسیاری از افراد رمزارزها یا همان کریپتوکارنسیها را معادل ارز دیجیتال در نظر میگیرند. اما کریپتو تنها یکی از انواع ارزهای دیجیتال است. در حقیقت هر ارزی که در بستر الکترونیک و دیجیتال ایجاد شود به عنوان ارز دیجیتال شناخته میشود که به طور کلی میتوان آنها را در سه دسته رمزارزها، ارزهای مجازی و ارزهای بانک مرکزی دستهبندی کرد. در ادامه به بررسی این سه دسته میپردازیم.
«رمز ارز» (Cryptocurrency) نوعی از ارزهای دیجیتال است که از تکنیکهای رمزنگاری و فناوری بلاک چین استفاده میکند تا یک سیستم پرداخت «همتا-به-همتا» (peer-to-peer) به صورت توزیع شده، غیرمتمرکز و بدون حضور نهاد واسطه ایجاد کند. در این نوع از ارزهای دیجیتال، اطلاعات تراکنشها توسط نودهای شبکه بررسی، تایید و به پایگاه داده توزیع شده یا همان بلاک چین اضافه میشود و امنیت اطلاعات و تراکنشها توسط تکنولوژیهای گفته شده و مشوقهای اقتصادی تامین میشود.
کریپتوکارنسیها از سایر انواع ارزهای دیجیتال متفاوتتر هستند و دامنه کاربرد وسیعتری نیز دارند. ارزهای مختلفی مانند «اتریوم»، «لایتکوین»، «کاردانو»، «بیت تورنت» و «سندباکس» همگی جزو گروه رمزارها حساب هستند که هرکدام برای کاربرد خاصی استفاده میشوند. مهمترین ویژگی این رمزارزها این است که در مدیریت آنها، هیچ شخص یا نهادی دخیل نیست و افراد از سرتاسر دنیا میتوانند در مدیریت آنها نقش داشه باشند و آزادانه از آنها استفاده کنند.
برای بررسی دلیل پیدایش ارزهای دیجیتال باید معایب و مشکلات سیستم مالی مبتنی بر ارز فیات را بررسی کرد. در سیستم مالی سنتی، پول به صورت اسکناسهای کاغذی یا سکههای فلزی ایجاد میشود. ایجاد این اسکناسها برای دولتها هزینهساز است. علاوه بر این، پولهای کاغذی در معرض آسیبهایی فیزیکی هستند و همین مساله باعث از بین رفتن آنها در طی زمان میشود. دولتها با ایجاد نسخه دیجیتال پول فیات که از طریق کارتهای بانکی قابل دسترسی هستند این مشکلات را حل کردند و امروزه استفاده از هر دو نوع پول کاغذی و دیجیتال رایج است.